8. Konferencja Ministerialna Światowej Organizacji Handlu (WTO)

• Runda Doha, zwana Rundą Rozwojową (Doha Development Agenda - DDA) rozpoczęła się w listopadzie 2001 r. i jest 9. rundą negocjacyjną w historii GATT/WTO. W zamierzeniu miała w ciągu 3 lat dokonać liberalizacji światowego handlu, w tym szczególnie handlu rolnego oraz polepszyć dostęp do rynku dla artykułów nierolnych (Non-Agricultural Market Access NAMA).
• Brak porozumienia dot. rolnictwa, taryf przemysłowych oraz barier pozataryfowych spowodował przejściowy impas w rozmowach, który jednak przezwyciężono z uwagi na korzyści wynikające z mandatu WTO. System WTO opiera się na przejrzystych zasadach i zabezpiecza przed jednostronnym i arbitralnym wprowadzaniem restrykcyjnych środków polityki handlowej, dzięki sprawnie funkcjonującemu mechanizmowi rozstrzygania sporów, który dopuszcza m.in. możliwość stosowania środków odwetowych (retaliation) wobec państw naruszających reguły WTO.

• W dniach 15-17 grudnia 2011r., w Genewie odbyła się VIII Konferencja WTO. Podczas jej obrad przyjęto dokumenty akcesyjne Rosji, Czarnogóry i Samoa oraz czwartą ocenę Mechanizmu Przeglądu Polityki Handlowej. Dodatkowo zatwierdzono pakiet decyzji skierowanych przede wszystkim  do krajów rozwijających się. Dotyczyły one  m.in. specjalnych zapisów dot. małych gospodarek (decyzja dotycząca Programu Prac dot. małych gospodarek), przedłużenia dla państw najmniej rozwiniętych (LDC’s) odstępstwa od zobowiązań wynikających z porozumienia TRIPS( wydłużenie terminu dla państw LDC’s  dot. implementacji praw ochrony wartości intelektualnej w odniesieniu do porozumienia TRIPS WTO), przyspieszenia procesów akcesyjnych państw LDC’s (decyzja potwierdzająca wytyczne przyjęte w 2002r. w kwestii specjalnego i zróżnicowanego traktowania państw LDC’s), odstępstwa od zobowiązań w zakresie  handlu usługami (zagwarantowanie przedłużenia okresu specjalnego traktowania dla państw LDC’s w kwestii liberalizacji i dostępu do rynku usług). Pozostałe postanowienia to moratorium dot. skarg odnośnie wartości intelektualnej w ramach Porozumienia TRIPS oraz Moratorium na nakładanie ceł importowych na transakcje handlowe drogą elektroniczną.
• Jednym z najistotniejszych punktów agendy było przyjęcie w WTO członkostwa przez Rosję. W listopadzie 2011r. zakończyły się wieloletnie negocjacje Rosji w sprawie akcesji do WTO. Rosja zobowiązała się do wdrożenia do swego ustawodawstwa z dniem akcesji wszystkich postanowień WTO, zapewniając krajowemu reżimowi handlowemu przejrzysty i przewidywalny charakter. Średnie  związane stawki po przystąpieniu do WTO wyniosą w Rosji 7,8%.  Średnie stawki rolne wyniosą 10,8% ,natomiast na wyroby przemysłowe 7,3%. Kontyngenty taryfowe (TRQ) zostaną utrzymane na wołowinę, wieprzowinę, drób oraz niektóre wyroby z serwatki.
• 8. KM WTO nie była przełomowa. Większość podjętych decyzji dotyczyła kwestii      LDC’s oraz zatwierdzenia wniosków akcesyjnych nowych członków. Konsekwencją przystąpienia Rosji do WTO będzie stworzenie stabilnych i przewidywalnych warunków prowadzenia wymiany handlowej z tym krajem, szczególnie iż daje ona możliwość stosowania środków odwetowych w przypadku naruszenia reguł WTO. Z punktu widzenia interesów Polski, akcesja Rosji do WTO oznaczać będzie możliwość intensyfikacji wymiany handlowej, i tym samym zmniejszenia ujemnego salda obrotów, a także ewentualnej reorientacji eksportu, m.in. zwiększenia eksportu artykułów rolno-spożywczych, dla których dostęp do rynku rosyjskiego był szczególnie utrudniony.
• Polska zawsze opowiadała się za doprowadzeniem do zakończenia obecnej rundy wielostronnych negocjacji handlowych. Pomimo wysiłków podejmowanych przez UE w celu uzgodnienia dalszych prac w latach 2012-2013, perspektywy kontynuacji Rundy DDA WTO są niejasne, a data jej zakończenia niemożliwa do  określenia.  

XIII Konferencja Ministerialna UNCTAD

• UNCTAD (Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju) została powołana w  1964r., zajmując ważną pozycję w systemie NZ. Traktuje ona w sposób integralny problematykę handlu, finansów, inwestycji i technologii oraz posiada mandat głównego organu ZO NZ do spraw związanych z rozwojem.  Wyraża przede wszystkim interesy krajów rozwijających się, chcących polepszyć swoją pozycję w osiąganiu korzyści z postępującej globalizacji gospodarki światowej i liberalizacji handlu. UNCTAD realizuje swój mandat wypełniając trzy funkcje: jako forum dyskusji międzyrządowych i eksperckich, wydając publikacje i zbierając dane dotyczące stanu gospodarek krajów rozwijających się oraz zapewniając pomoc techniczną dla krajów rozwijających się i gospodarek w fazie transformacji.

• Negocjacje na forum UNCTAD odbywają się między 3 głównymi grupami państw: Unii Europejskiej, Grupy Juscannz (m.in. USA, Kanada, Japonia, Izrael, Turcja) oraz Grupy G77, która jest najliczniejsza i składa się z grup regionalnych – azjatyckiej, afrykańskiej  i łacińskiej oraz funkcjonalnych, m.in. państw najsłabiej rozwiniętych –LDC’s i państw bez dostępu do morza- LLDC’s. Podstawową linią sporu między państwami rozwiniętymi i rozwijającymi się na forum UNCTAD są kwestie dotyczące  zobowiązań finansowych państw rozwiniętych względem państw rozwijających się.

• UE opowiada się za utrzymaniem głównego mandatu prac UNCTAD w dziedzinie handlu, inwestycji i rozwoju oraz oparciem na trzech filarach, mianowicie: budowaniem konsensusu, prowadzeniem prac badawczych oraz zapewnieniem pomocy technicznej. UE przywiązuje szczególną wagę do potrzeb krajów najsłabiej rozwiniętych (LDC’s), szczególnie z kontynentu afrykańskiego, stojąc na stanowisku, że działalność UNCTAD nie powinna się nakładać na działalność innych Organizacji. UE zwraca również uwagę na jakość pomocy technicznej, dostarczanej w ramach działalności UNCTAD.

• Konferencja, jako najwyższy organ decyzyjny, odbywa się co 4 lata i ma na celu określenie priorytetów oraz przyjęcie wytycznych do dalszego działania. Poprzednia miała miejsce w Akrze, w roku 2008. W trakcie Konferencji przyjmowany jest dokument końcowy, który stanowi podstawę programową działań UNCTAD w kolejnej kadencji. Stanowi ona także okazję do przeprowadzenia dyskusji wysokiego szczebla nt. problemów gospodarczych i rozwojowych. Tematem głównym tegorocznej, XIII Konferencji Ministerialnej, która odbyła się w dniach 21-26 kwietnia 2012r. w Doha, była dyskusja na temat: ”Globalizacja zorientowana na rozwój: w stronę zrównoważonego i inkluzyjnego wzrostu i rozwoju”. Główną ideę przyświecającą obradom stanowiło wypracowanie skutecznych strategii wyjścia z biedy i walki z globalnym ubóstwem, przy jednoczesnym poszanowaniu praw przyszłych pokoleń do środowiska umożliwiającego zaspokajanie potrzeb życiowych i dalszy rozwój.

• 26 kwietnia 2012 r. osiągnięto kompromis ws. dokumentu końcowego Konferencji UNCTAD XIII. Dokument potwierdza ważność dotychczasowego Porozumienia z Akry. Znalazły się w nim m.in. zapisy dotyczące good governance, środowiska, zielonej gospodarki, równości płci, a także ograniczenie odniesień do kryzysu gospodarczego, podkreślenie wiodącej roli WIPO w kwestiach praw własności intelektualnej oraz utrzymanie zapisu dotyczącego walki ze wszystkimi formami protekcjonizmu. Przez kolejne 4 lata Porozumienia z Akry i Doha będą  wyznaczać  bieżące zadania Organizacji.

• Przygotowania do XIII Sesji Konferencji Ministerialnej rozpoczęły się w lutym 2011r., podczas sprawowania Przewodnictwa Węgier w Radzie Unii Europejskiej. We wrześniu 2011r., podczas sprawowania przez Polskę Prezydencji w Radzie UE, powołano w Brukseli na jej wniosek Grupę Roboczą ds. Przygotowania Konferencji Międzynarodowych, na forum której wypracowano stanowisko Unii Europejskiej. Zadaniem Grupy było opracowanie projektu konkluzji Rady/stanowiska UE na Konferencję.

• W dobie wzrastającej synergii pomiędzy polityką rozwojową i handlem oraz utrzymującego się impasu w negocjacjach DDA WTO, UNCTAD jest kluczowym forum dialogu i wymiany poglądów na wyżej wymienione kwestie między krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się.