Paszport – jest ważny przez 10 lat od daty wydania, paszport wydany osobie, która nie ukończyła 13 lat, jest ważny 5 lat od daty jego wydania. Paszport zawiera dane biometryczne (wizerunek twarzy i odciski palców jego posiadacza  umieszczone w paszporcie w formie elektronicznej). 

Paszport tymczasowy  wydaje się:

1) osobom przebywającym czasowo w RP i za granicą, na powrót do miejsca stałego pobytu,

2) osobom przebywającym za granicą, na czas oczekiwania przez nie na doręczenie

  paszportu  (sporządzonego w RP), jeśli interesant wyrazi takie życzenie i złoży wniosek,

3) osobom przebywającym w RP i za granicą, w udokumentowanych nagłych przypadkach związanych z chorobą lub pogrzebem członka rodziny,

4) osobom przebywającym w RP i za granicą, w udokumentowanych nagłych przypadkach związanych z prowadzoną działalnością zawodową,

5) osobom, od których pobranie odcisków palców jest fizycznie niemożliwe, a przeszkoda ta ma charakter czasowy.

Paszport tymczasowy jest ważny przez okres w nim wskazany, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od daty jego wydania. W paszportach tymczasowych  nie zamieszcza się danych biometrycznych.

Wybrane zagadnienia dotyczące składania w urzędach konsularnych wniosku o wydanie paszportu albo paszportu tymczasowego

Wniosek o wydanie dokumentu paszportowego składa się osobiście. Przed  udaniem się do konsulatu należy z wyprzedzeniem zapoznać się z zasadami i trybem  obsługi interesantów w danym urzędzie konsularnym. W niektórych urzędach konsularnych istnieje wymóg  (lub możliwość) rezerwacji terminów - za pośrednictwem systemu E-KONSULAT - na złożenie wniosku paszportowego. Informacje o okresie oczekiwania na paszport (biometryczny) w danym urzędzie konsularnym są zamieszczone na stronach internetowych  urzędu.

Zaleca się składanie wniosku o paszport (biometryczny) z odpowiednim wyprzedzeniem czyli przed upływem terminu ważności dotychczas posiadanego paszportu. Wcześniejsze  złożenie  wniosku  może mieć  pozytywny wpływ na realizację planów odbycia podróży itp.  Warto pamiętać o niżej wymienionych kwestiach:

- Planując podróż do innego kraju, należy uzyskać informacje o aktualnych przepisach określających zasady wjazdu i pobytu cudzoziemców na terytorium tego kraju - w zakresie dokumentu paszportowego oraz wymaganej jego ważności (ten aspekt należy uwzględnić również przy ubieganiu się o wizę, jeśli taki obowiązek istnieje).  To samo dotyczy możliwości wjazdu na podstawie paszportu tymczasowego do niektórych krajów.

- Osoba posiadająca paszport, w którym brakuje miejsca na umieszczenie w nim wiz lub stempli poświadczających przekroczenie granicy oraz osoba, w przypadku której nastąpiła zmiana wyglądu, mogąca utrudnić ustalenie jej tożsamości - powinna rozważyć  kwestię złożenia wniosku o wydanie nowego paszportu.

Niektóre urzędy konsularne umożliwiają obywatelom polskim złożenie wniosku o wydanie paszportu  podczas organizowanych w tym celu dyżurów konsula poza siedzibą urzędu. Szczegółowe informacje dotyczące dyżurów konsularnych są dostępne w poszczególnych  urzędach.

Należy pamiętać, iż w dokumentach paszportowych zamieszcza się numer PESEL. Zasady i tryb nadawania numeru PESEL są określone w ustawie z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2015 r., poz. 388 j.t., z późn. zm.).

O nadanie numeru PESEL obywatelom polskim zamieszkującym poza granicami RP w związku z ubieganiem się o wydanie dokumentu paszportowego - występuje konsul. 

Osoba zainteresowana składa: odpis skrócony lub zupełny polskiego aktu urodzenia (i odpowiednio również odpis skrócony lub zupełny polskiego aktu małżeństwa).

UWAGA: do sprawy nadania numeru PESEL nie można przyjąć zagranicznych aktów stanu cywilnego.

Za czynność związaną z nadaniem numeru PESEL  nie pobiera się opłaty konsularnej.

Czynność ta jest zintegrowana ze sprawą wydania paszportu lub paszportu tymczasowego. Konsul wysyła wniosek o nadanie numeru PESEL m. in. po przyjęciu wniosku paszportowego, jednoznacznym ustaleniu tożsamości osoby oraz po powzięciu pewności, iż osoba ta posiada obywatelstwo polskie.

W urzędach konsularnych są dostępne szczegółowe informacje dotyczące spraw paszportowych realizowanych przez konsulów.

W przypadku zmiany lub konieczności sprostowania danych zamieszczonych w dokumencie paszportowym (nazwiska, imienia/imion, daty i miejsca urodzenia, płci, numeru PESEL), osoba posiadająca ważny dokument paszportowy jest obowiązana wystąpić o jego wymianę niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia doręczenia ostatecznej decyzji administracyjnej lub prawomocnego orzeczenia sądu stwierdzającego zmianę albo sporządzenia aktu małżeństwa stwierdzającego zmianę nazwiska, a w przypadku małżeństwa zawartego przed konsulem lub organem zagranicznym - od dnia doręczenia odpisu aktu małżeństwa. W przypadku obywateli polskich przebywających za granicą termin ten wynosi 90 dni.

Dokument paszportowy traci ważność:

- z dniem zawiadomienia (organu paszportowego) o jego utracie, zniszczeniu lub znalezieniu;

- z  dniem utraty obywatelstwa polskiego przez posiadacza dokumentu paszportowego,

- po upływie 60 dni od dnia doręczenia ostatecznej decyzji administracyjnej lub prawomocnego orzeczenia sądu stwierdzającego zmianę następujących danych: nazwiska, imienia (imion), daty i miejsca urodzenia, płci, numeru PESEL albo sporządzenia aktu małżeństwa stwierdzającego zmianę nazwiska, a w przypadku małżeństwa zawartego przed konsulem lub organem zagranicznym - od dnia doręczenia odpisu aktu małżeństwa. W przypadku obywateli polskich przebywających za granicą termin ten wynosi 4 miesiące.

-  z dniem śmierci jego posiadacza.

W wyjątkowych sytuacjach dotyczących osoby występującej o paszport, w szczególności uzasadnionych: względami ochrony życia i zdrowia tej osoby, poważnymi trudnościami w prowadzeniu przez nią działalności humanitarnej, posiadaniem w paszporcie wiz lub pieczęci potwierdzających przekraczanie granicy państw lub pobyt na ich terytorium, co uniemożliwia lub znacznie utrudnia wjazd na terytorium innego państwa, względami bezpieczeństwa państwa - po uprawdopodobnieniu tych okoliczności, tej samej osobie można wydać drugi paszport - ważny przez 2 lata od daty wydania.

Osoba zainteresowana uzyskaniem drugiego paszportu kieruje do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji podanie o wyrażenie zgody na wydanie drugiego paszportu.  Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, w drodze decyzji administracyjnej, wyraża zgodę lub odmawia wyrażenia zgody na wydanie obywatelowi drugiego paszportu.

Osoba, która otrzymała decyzję wyrażającą zgodę na wydanie drugiego paszportu, składa wniosek o jego wydanie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji  albo wybranego przez siebie wojewody, a za granicą - do konsula. Decyzja, o której mowa, wygasa, jeżeli złożenie wniosku o wydanie paszportu nie nastąpi przed upływem 3 miesięcy od dnia jej wydania.

Osoby małoletnie

Na wydanie dokumentu paszportowego osobie małoletniej jest wymagana pisemna zgoda obojga rodziców (odpowiednio -  ustanowionych przez sąd opiekunów).

Wniosek o wydanie dokumentu paszportowego osobie małoletniej składają rodzice lub ustanowieni przez sąd opiekunowie albo jeden z rodziców lub ustanowionych przez sąd opiekunów wraz z pisemną zgodą drugiego z rodziców lub ustanowionego przez sąd opiekuna - zawierającą potwierdzenie własnoręczności jego podpisu przez organ paszportowy lub notariusza.  

 W przypadku braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody jednego z nich, zgodę na wydanie dokumentu paszportowego zastępuje orzeczenie sądu rodzinnego.  

Przy składaniu wniosku paszportowego wymagana jest obecność osoby małoletniej, która ukończyła 5 lat. Nie pobiera się odcisków palców od dzieci, które nie ukończyły 12 lat.

W dokumentach paszportowych wydawanych osobom, które nie ukończyły 13 lat, nie zamieszcza się podpisu posiadacza.

Odbioru dokumentu paszportowego wydanego małoletniemu może dokonać jeden z rodziców lub odpowiednio ustanowionych przez sąd opiekunów - po okazaniu swojego dokumentu paszportowego i przedłożeniu do anulowania dotychczasowego dokumentu paszportowego małoletniego.

W przypadku wjazdu do lub wyjazdu z wybranych krajów, podróż jednego z rodziców lub opiekunów z dzieckiem, może łączyć się z obowiązkiem okazania przy przekraczaniu granicy stosownej zgody drugiego rodzica (rodziców). Informacji w tym zakresie może udzielić właściwy polski konsul.  

Dokument paszportowy odbiera się osobiście w tym urzędzie, w którym nastąpiło złożenie wniosku o wydanie tego dokumentu.

Przy odbiorze tego dokumentu przedkłada się dotychczas posiadany dokument paszportowy, który organ paszportowy anuluje (z wyłączeniem stron zawierających ważne wizy) i zwraca  wnioskodawcy. Osoba odbierająca dokument paszportowy sprawdza za pomocą czytnika elektronicznego, czy dane osobowe i biometryczne są zgodne ze stanem faktycznym, potwierdza jego odbiór, wpisując datę oraz składając podpis na wniosku paszportowym. Dotychczas posiadany dokument paszportowy anuluje się przy odbiorze nowego paszportu. Jeżeli w dotychczas posiadanym dokumencie paszportowym jest zamieszczona wiza (która jest jeszcze ważna), należy o tym poinformować w konsulacie przy odbiorze nowego paszportu, gdyż nie anuluje się stron zawierających ważne wizy.

W uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza w warunkach szczególnie utrudnionego dojazdu do urzędu konsularnego, na pisemny, uzasadniony wniosek o odstąpienie od wymogu osobistego odbioru dokumentu paszportowego, konsul może odstąpić od wymogu osobistego odbioru dokumentu paszportowego.

Opłaty za paszporty i paszporty tymczasowe

Opłaty za paszporty i paszporty tymczasowe pobiera się w wysokości określonej w   Rozporządzeniu Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie opłat konsularnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 2237).

Utrata, zniszczenie  dokumentu paszportowego

Osoba, która utraciła dokument paszportowy lub której dokument paszportowy uległ zniszczeniu, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym organ paszportowy, który dokument wydał lub organ paszportowy właściwy ze względu na miejsce pobytu tej osoby.

Organ paszportowy (za granicą - konsul) po przyjęciu składanego osobiście zawiadomienia, ustaleniu tożsamości osoby i danych utraconego/zniszczonego dokumentu paszportowego - wprowadza do ewidencji paszportowej, a następnie przekazuje do centralnej ewidencji wydanych i unieważnionych dokumentów paszportowych - informację, że dokument ten utracił ważność.

Odnaleziony dokument paszportowy nie podlega zwrotowi osobie, której został wydany. Jeżeli osoba odnalazła własny dokument paszportowy wcześniej zgłoszony jako utracony, jest obowiązana do jego zwrotu właściwemu miejscowo organowi paszportowemu. Obowiązek zwrotu dokumentu paszportowego następuje bez względu na to, czy osoba posiada już nowy dokument wydany w miejsce utraconego, czy też o wydanie nowego dokumentu nie występowała.         

Nie należy podejmować próby przekraczania granicy na podstawie odnalezionego dokumentu paszportowego, zgłoszonego wcześniej konsulowi (lub odpowiednio krajowemu organowi paszportowemu kraju), gdyż dokument ten figuruje w centralnej ewidencji wydanych i unieważnionych dokumentów paszportowych jako dokument, który utracił ważność w dniu zawiadomienia organu paszportowego  utracie tego dokumentu.

Konsul po potwierdzeniu danych i tożsamości osoby wydaje jej paszport tymczasowy na powrót do miejsca stałego pobytu.

Jeśli obywatel polski przebywa w kraju, w którym nie ma polskiego urzędu konsularnego, może zwrócić się o wydanie tymczasowego dokumentu podróży (Emergency Travel Document) do konsula przedstawicielstwa Państwa Członkowskiego UE, mającego siedzibę w tym kraju. Emergency Travel Document jest dokumentem, który może być wydany na pojedynczy przejazd w celu powrotu do Polski lub do Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej. Należy brać pod uwagę, iż może zaistnieć potrzeba uzyskania dodatkowych informacji i porad, m.in. dotyczących procedury wyjazdowej z kraju pobytu na podstawie wymienionego dokumentu i ew. pobytu w strefie tranzytowej innego państwa podczas trwania podróży.

Ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 758 jednolity tekst).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 2010 r. w sprawie dokumentów paszportowych (Dz. U. Nr 152, poz. 1026, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie ewidencji paszportowych i centralnej ewidencji (Dz. U. Nr  26, poz. 131).

Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. Prawo konsularne (Dz. U. z 2015 r., poz. 1274).

Decyzja Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich Zebranych w Ramach Rady z dnia 25 czerwca 1996 r. w sprawie ustanowienia tymczasowego dokumentu podróży (Dz.U. UE L z dnia 6 lipca 1996 r., z póz. zm.).

W przypadku każdej podróży zagranicznej jest wymagane posiadanie paszportu (lub odpowiednio dowodu osobistego - w zależności od kraju, do którego następuje podróż),  również w sytuacji, kiedy wyjazd z Polski (lub wjazd) następuje w ruchu niezwiązanym z kontrolą graniczną.  

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz. U. z 2015 r. poz. 930), przekraczanie granicy państwowej jest dozwolone na podstawie dokumentów uprawniających do jej przekraczania.

Z art. 4 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych  wynika, iż dokument paszportowy uprawnia do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadcza obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie ten dokument zawiera.

Uprawnienie do przekraczania granic wewnętrznych Unii Europejskiej w każdym miejscu bez odprawy granicznej nie zwalnia od powinności posiadania przy sobie dokumentu uprawiającego do przekraczania granic, w czasie ich przekraczania.