Po 1945 r. generał Stanisław Gano (1895-1968), jeden z twórców sukcesów polskiego wywiadu w czasie II wojny światowej, współpracownik gen. Władysława Andersa i gen. Władysława Sikorskiego, podzielił los tysięcy Polaków, którzy nie mogli i nie chcieli wracać do Polski pod radziecką dominacją. Pozostał na emigracji w Maroku, gdzie zmarł w Casablance w roku 1968.

Przez lata jego grób, położony w mało dostępnej części cmentarza, pozostawał w zapomnieniu, był bardzo skromny i zaniedbany. Staraniem Ambasady RP w Rabacie powstał nowy pomnik, zaprojektowany przez działacza polonijnego inżyniera Mariana Flachę, a szczątki generała przeniesiono w bardziej eksponowane miejsce. Koszty ekshumacji i prac przy pomniku pokryto z funduszy Departamentu Współpracy z Polonia i Polakami za Granicą MSZ.  Uroczystości odsłonięcia nowego grobu Generała Stanisława Gano odbyły się w dniu 27 stycznia br. na Cmentarzu Chrześcijańskim w Casablance. Wzięli w nich udział przedstawiciele władz polskich, marokańskich i amerykańskich w tym: Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych  Jan Ciechanowski i Wysoki Komisarz ds. Kombatantów Królestwa Maroka Mustafa El. W trakcie uroczystości za zaangażowanie w budowę nowego pomnika medal „Pro Memoria” otrzymał Marian Flacha.

Generał Stanisław Gano wojskowe szlify zdobywał w armii rosyjskiej, a później już w szeregach polskiego wojska. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę pozostał w armii,  a w czasie wojny polsko-bolszewickiej (1919-21) wykazał się męstwem i bardzo sprawnym dowodzeniem.

Od 1928 roku był oficerem Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, legendarnej„Dwójki”. Rok później stanął na czele jednej z najważniejszych komórek wywiadu Polski międzywojennej  - Referatu "Wschód" Wydziału Wywiadowczego, którym kierował do kwietnia 1933 roku. Po zakończeniu tej misji objął na stanowisko attache wojskowego w stolicy Finlandii, gdzie przebywał do czerwca 1935 r., kiedy znów został oficerem Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Kierował w nim wówczas m.in. bardzo istotną Samodzielną Sekcją Techniczną, zwaną "Biurem Techniki". Dla "Biura" pracowali najlepsi naukowcy. Dzięki współpracy z nimi gen. Gano rozwinął komórkę, wykorzystując najnowsze zdobycze chemii, mechaniki, fotografii, toksykologii i łączności.

Po wybuchu II wojny światowej, w drugiej połowie września 1939 roku, znalazł się w obozie dla internowanych w Rumunii, skąd zbiegł i przedostał się do Francji, gdzie włączył się w odbudowę i reorganizację polskich sieci wywiadowczych.

Uroczystość odsłonięcia nowego nagrobka gen. Stanisława Gano w Casablance/ fot. Ambasada RP w Maroku

Po klęsce Francji, w 1940 roku, ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Objął tam funkcję zastępcy, a od listopada 1941 r. szefa Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Gano był wówczas odpowiedzialny za całokształt prac polskiego wywiadu i kontrwywiadu na Zachodzie oraz w okupowanym kraju. W tym czasie polski wywiad odnowił lub nawiązał współpracę z organizacjami wywiadowczymi innych państw, a przede wszystkim z wywiadem brytyjskim, francuskim, belgijskim, fińskim i amerykańskim. Równie skuteczna była praca wywiadowcza na terenie okupowanej Polski, a  utworzona w tym czasie polska siatka wywiadowcza w Afryce Północnej, z placówkami w Algierze, Oranie, Tunisie, Casablance, Maroko i Dakarze dostarczyła podstawowych danych,  które w ramach operacji "Torch" umożliwiły lądowanie aliantów w tym rejonie. Za ten wkład gen. Sikorski, a pośrednio wszyscy pracownicy polskiego wywiadu i jego szefa płk. Gano, otrzymali osobiste podziękowaniem prezydenta Franklina Delano Roosevelta.

Po zakończeniu II wojny światowej, które nie przerwało działalności wywiadowczej zarówno w kraju jak i w Londynie kierowany przez płk. Gano Oddział II Informacyjno - Wywiadowczy Sztabu Naczelnego Wodza zlecał odtąd zadania siatkom wywiadowczym działającym na terytorium Polski. W pierwszych latach po wojnie płk. Gano był jednym z najbliższych współpracowników gen. Andersa.

We wrześniu 1946 roku komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił obywatelstwa polskiego generałów Andersa, Kopańskiego i Maczka, a wśród 60 innych wyższych oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, których dotyczyła ta uchwała, znalazł się również pułkownik Stanisław Gano. Musiał pozostać na emigracji.

Do 1953/1954 r.  przebywał w Paryżu, skąd wyjechał do Maroka, gdzie rozpoczął pracę w kopalniach, których właścicielem był jego dawny współpracownik Leon Śliwiński, jeden z szefów Ekspozytury "F", czyli polskiej siatki wywiadowczej we Francji. Gano pełnił w nich funkcję administratora. 

Za duże zasługi Stanisława Gano gen. Anders w styczniu.1964 r. awansował go do stopnia generała brygady. Według relacji historycznych wręczenie dekretu awansowego zastało go podczas ładowania statku w marokańskim Agadirze. Odebrał go kompletnie zaskoczony, ubrudzony kurzem manganowym.

Generał brygady Stanisław Gano, kawaler Orderu Virtuti Militari, Orderu Imperium Brytyjskiego i francuskiego Croix de Guerre oraz Legii Honorowej, odznaczeń fińskich i czeskich, zmarł w Casablance 5 lipca 1968 r.

W tekście wykorzystano informacje biograficzne z art. „Stanisław Gano” (M.Lis, J.Woyno) opublikowanego na portalu JPilsudski.org