Obywatele polscy udający się turystycznie do Maroka są zwolnieni z obowiązku wizowego na okres do 90 dni. Przy przekraczaniu granicy władze marokańskie mogą żądać udokumentowania odpowiednich środków finansowych na pobyt (gotówka, karty kredytowe, wyciąg z konta itp.). Nie ma obowiązku okazania biletu powrotnego. Jedynym dokumentem uprawniającym do przekroczenia granicy i wjazdu na terytorium Maroka jest paszport, który powinien być ważny jeszcze przez minimum 3 miesiące od planowanej daty wjazdu.

W razie utraty paszportu, na podstawie którego wjechano do Maroka,  należy niezwłocznie powiadomić najbliższy posterunek policji oraz wymagać sporządzenia protokołu zgłoszenia utraty. Dokument ten będzie wymagany przez służbę graniczną przy wyjeździe z Maroka, a w przypadku jego braku strona marokańska może zakazać cudzoziemcowi wyjazdu z kraju do czasu wyjaśnienia sprawy.

Sahara Zachodnia jest terytorium administrowanym przez Maroko od 1975 r. Prawo wjazdu na teren Maroka bez wizy obejmuje też Saharę Zachodnią. Dokumenty podróżnego mogą być tu kontrolowane przez siły porządku publicznego częściej niż w innych regionach Maroka. Należy unikać przygodnych znajomości i wdawania się w dyskusje na tematy polityczne, m.in. na temat przynależności tego obszaru do Maroka.

Nie ma obowiązku meldunkowego.

Prosimy każdorazowo zapoznać się z aktualnymi ostrzeżeniami i komunikatami na stronie MSZ i Ambasady RP w Rabacie. Maroko to kraj zainteresowany rozwojem turystyki i stwarzający przyjazną atmosferę dla turystów. Muszą oni jednak zachować ostrożność, przestrzegać pewnych zasad, a także unikać określonych zachowań. Na mało uczęszczanych ulicach, także tych w pobliżu obiektów turystycznych, nocą mogą zdarzać się napady dokonywane przez uzbrojonych napastników. Dlatego należy zrezygnować z nocnych spacerów w tych okolicach. Turyści, zwłaszcza po zapadnięciu zmroku, powinni poruszać się w grupach kilkuosobowych, nigdy samotnie. W zatłoczonych miejscach trzeba zachowywać się szczególnie ostrożnie. Odradza się noszenie przy sobie dużej ilości gotówki oraz wszystkich dokumentów. Sugeruje się kserowanie dokumentów i pozostawianie oryginałów w skrytkach hotelowych. W przypadku zatrzymania , początkowo policja respektuje kopie dokumentów. Niewskazane są nocne spacery po medinach - starych dzielnicach miast. Na tamtejszych bazarach (suk) zdarzają się kradzieże kieszonkowe. Niebezpieczne są również ubogie, peryferyjne dzielnice wszystkich dużych miast Maroka. Stanowczo odradza się wchodzenie do slumsów. Cudzoziemcy, którzy wybierają się na ustronne plaże lub do punktów krajobrazowych, mogą być narażeni na zaczepki i prośby o pieniądze. Zaleca się szczególną ostrożność w autobusach i taksówkach.

Bywa, że samotne kobiety są zaczepiane przez mężczyzn, dlatego zalecane jest podróżowanie w grupie. Nagabywane, mogą poprosić o pomoc policjanta. Policja i żandarmeria są przyjazne turystom. Cieszą się dużym autorytetem - bez trudu odstraszają intruzów. Kobietom odradza się również przyjazdy do Maroka na prywatne zaproszenia obywateli marokańskich i zamieszkiwanie u nich (niezalegalizowane związki, także w przypadku, gdy któreś z partnerów jest obywatelem państwa europejskiego, są w Maroku zagrożone sankcją karną). Przyjeżdżając na zaproszenie, należy zostawić rodzinie w kraju dane osoby zapraszającej, jej adres i numer telefonu, informację na temat daty powrotu oraz miejsca przekroczenia granicy Maroka. Należy unikać przygodnych znajomości i zaproszeń do domów nowo poznanych osób.

Podróżni, zwłaszcza w miastach o dużym natężeniu ruchu turystycznego, mogą spotkać się z natarczywymi propozycjami pseudo przewodników. Takie oferty należy grzecznie, ale stanowczo odrzucić. W większych miastach Maroka istnieje tzw. policja turystyczna, która ściga takie osoby. Dlatego lepiej korzystać z usług licencjonowanego przewodnika. Trasę zwiedzania i opłatę trzeba wcześniej uzgodnić. Warto wiedzieć, że przewodnik dostaje prowizję od każdego towaru zakupionego przez turystę oraz od rachunku w restauracji. Jeżeli turysta nie zamierza kupować kosztownych niekiedy pamiątek, powinien to wyraźnie zaznaczyć - w przeciwnym razie przewodnik będzie go prowadził od sklepu do sklepu. Ponieważ poziom życia w Maroku nie jest wysoki, turyści z Europy są uważani za bogatych i nagabywani przez żebraków lub dzieci wyłudzające pieniądze. Ceny proponowane zagranicznym turystom są wyższe, niż te oferowane Marokańczykom.

Zdarzają się włamania do samochodów, nie wolno zatem niczego zostawiać w widocznym miejscu w pojeździe. Samochód najlepiej zaparkować na płatnym parkingu lub w miejscu pilnowanym przez stróża ubranego w niebieski fartuch z plakietką (nocą stawka liczona jest podwójnie). W większych miastach funkcjonuje system płatnego parkowania w centrum; brak biletu z parkometru skutkuje założeniem blokady na koła. Turyści zmotoryzowani nie powinni zabierać przygodnych pasażerów. W myśl obowiązującego w Maroku prawa kierowca odpowiada zarówno za pasażerów, jak i za przewożone przez nich towary, np. narkotyki. Zdarza się, że pojazdy z zainstalowanymi skrytkami są często rekwirowane pod zarzutem, że służyły do przemytu niedozwolonych towarów.

Północ Maroka (okolice Tangeru, Tetouanu, gór Rif: Kettama, Bab Beret, Al Hoceima) oraz okolice Nadoru i Oujdy na wschodzie kraju to tereny uprawy konopi indyjskich i handlu narkotykami. Turyści powinni wystrzegać się handlarzy tym towarem, którzy często są konfidentami policji i mogą we współpracy z nią prowokować zakup kontrolowany. Szczególnie niebezpieczne są drogi górskie Chefchaouen - Al Hoceima i Fez - Al Hoceima. Bezwzględnie niewskazane jest przemieszczanie się nocą po tych trasach. Można tam natrafić na usypane na drodze małe zapory z kamieni - turyści muszą zatrzymać samochód, a wtedy zmuszani są do zakupu środków odurzających. Poza miastem Chefchaouen, które jest głównym ośrodkiem turystycznym, w górach Rif nie ma bazy hotelowej na przyzwoitym poziomie. Należy tam zachować szczególną ostrożność.

Maroko jest obszarem sejsmicznym, choć trzęsienia ziemi występują tu rzadko. Ostatnie, w lutym 2004 r. w okolicach miasta Al Hoceima, spowodowało śmierć ponad 600 osób. Należy zapoznać się z zasadami bezpieczeństwa: w takich sytuacjach trzeba odsunąć się od okien, schronić pod stół i zabezpieczyć się przed spadającymi przedmiotami, a na zewnątrz - oddalić się od budynków, drzew i sieci elektrycznej.

W Maroku istnieje umiarkowane zagrożenie terrorystyczne. Turyści mogą stać się celem ataków. Marokańskie służby bezpieczeństwa co pewien czas aresztują członków komórek terrorystycznych powiązanych z tzw. Państwem Islamskim, które planują operacje terrorystyczne wymierzone w turystów. Ostatni zamach miał miejsce 28 kwietnia 2011 roku w Marrakeszu, zginęło w nim 16 osób, w tym 13 zagranicznych turystów. Z uwagi na zmieniającą się sytuację polityczną w regionie Afryki Północnej, mogą wystąpić również niepokoje społeczne. Zalecamy ostrożność w poruszaniu się po dużych ośrodkach miejskich, unikanie wszelkich tłumów i zgromadzeń, a także śledzenie bieżących komunikatów mediów i MSZ.

Zalecane jest wykupienie kompleksowego ubezpieczenia podróżnego, w tym od następstw nieszczęśliwych wypadków, pokrywającego koszty hospitalizacji i ewentualnego transportu medycznego do kraju. Wskazane jest posiadanie polisy ubezpieczyciela z czynnym całodobowym centrum pomocy, które w przypadku zaistnienia nieszczęśliwego zdarzenia potwierdzi pokrycie kosztów leczenia czy też transportu.

W Maroku szczepienia ochronne nie są obowiązkowe. Przed podróżą warto jednak rozważyć zaszczepienie się przeciw tężcowi, durowi brzusznemu, błonicy, polio i żółtaczce pokarmowej. Ze względu na odmienne zwyczaje higieniczne turysta może zachorować na dur brzuszny i inne choroby układu trawiennego. Zdarzają się przypadki zarażenia amebozą lub pasożytami przewodu pokarmowego. Turyści powinni pić wyłącznie wodę przegotowaną (wodę należy długo gotować) bądź mineralną, a owoce i warzywa starannie myć i obierać przed spożyciem. Przed podróżą należy zaopatrzyć się w środki przeciw dolegliwościom żołądkowym (można je również kupić w miejscowych aptekach). Nie należy spożywać posiłków w lokalach o niskim standardzie w małych miejscowościach, zwłaszcza poza sezonem. Ze względu na występujące okresowo przypadki wścieklizny należy unikać kontaktów z bezdomnymi zwierzętami. W razie pogryzienia lub zadrapania trzeba jak najszybciej udać się do najbliższego szpitala, by poddać się szczepieniu. Usługa ta jest bezpłatna. Zdarzają się również przypadki zapalenia opon mózgowych (w Marku zalecane są szczepienia przeciwko tej chorobie) . Z powodu panującej bilharcjozy nie są wskazane kąpiele w wodach słodkich i wolno stojących. Bezpiecznie można pływać tylko w chlorowanych i właściwie utrzymanych basenach. W celu uniknięcia oparzeń słonecznych należy stosować kremy z mocnym filtrem ochronnym oraz nosić nakrycie głowy. Opieka zdrowotna w Maroku jest na dobrym poziomie. Publiczne i prywatne ośrodki opieki medycznej świadczą usługi odpłatnie. Cena standardowej wizyty lekarskiej wynosi od 10 do 20 EUR, porada lekarska w nocy lub w weekend - 30 EUR, natomiast dobowy koszt pobytu w szpitalu lub klinice ok. 60 EUR (bez kosztów leczenia). Generalnie apteki są dobrze zaopatrzone w leki (zob. portal polskich lekarzy na świecie w części dot. Maroka: http://www.polscylekarze.org/).

Nie ma ograniczeń. Także na obszarach górskich i pustynnych na południu kraju, infrastruktura turystyczna jest dobrze rozwinięta. Na wycieczki szlakami górskimi lub pustynnymi należy udawać się grupowo, z przewodnikiem znającym dobrze teren. Przewodnik powinien być pracownikiem uznanego lokalnego biura podróży, które specjalizuje się w wyprawach pustynnych lub trekkingowych i ma stosowną licencję. Wybierając się w góry, należy zaopatrzyć się w odpowiedni ekwipunek, ponieważ nawet we wrześniu zdarzają się burze śnieżne, a również latem załamanie pogody jest prawdopodobne. Należy także zabrać ze sobą zapasy jedzenia i wody, ponieważ na szlakach górskich nie spotka się żadnych osad. Nie ma problemów z kupnem paliwa, także bezołowiowego.

Granica lądowa z Algierią jest zamknięta. W Maroku nie ma możliwości uzyskania wizy algierskiej. Podróżowanie samochodem z Maroka do granicy z Mauretanią jest uciążliwe z racji warunków klimatycznych (pustynny teren, burze piaskowe). Droga wzdłuż atlantyckiego wybrzeża Maroka jest w dobrym stanie, ale miejscami bardzo wąska. Nie należy się od niej oddalać, bowiem poza nią teren bywa jeszcze miejscami zaminowany! Na trasie znajdują się liczne posterunki kontrolne. Przebycie samochodem 1800-kilometrowej trasy między Agadirem a granicą z Mauretanią trwa zwykle ok. 5 dni, dlatego trzeba zabrać ze sobą zapasy żywności, wody oraz paliwa. Jest to szczególnie ważne na wiodącym przez pustynię, praktycznie niezaludnionym odcinku Dakhla - granica mauretańska.

UWAGA: Ceuta i Melilla. Od obywateli polskich odwiedzających dwie hiszpańskie enklawy, Ceutę i Melillę, nie wymaga się wiz wjazdowych, jest to bowiem terytorium UE. W przypadku podróży do tych miast samochodem wynajętym w Maroku obowiązkowa jest zgoda agencji wynajmu na opuszczenie terytorium Maroka. Ceuta i Melilla podlegają kompetencji Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Madrycie, w związku z czym Ambasada RP w Rabacie nie jest uprawniona do świadczenia na tych terytoriach pomocy konsularnej.

Hotele. W Maroku jest bardzo duży wybór hoteli: od bardzo tanich noclegowni turystycznych, do luksusowych hoteli pięciogwiazdkowych (stan sanitarny tych pierwszych bywa często bardzo zły, ponadto mają one zwykle wspólne dla całego piętra toalety oraz prysznice i są pozbawione ogrzewania (ważne w sezonie zimowym) oraz klimatyzacji, której brak jest szczególnie uciążliwy w miesiącach letnich). Dla turystów zmotoryzowanych dostępne są pola campingowe, dość dobrze zagospodarowane.

Komunikacja. Długość sieci kolejowej w Maroku wynosi 1.700 km. Pociągiem można podróżować na dwóch trasach: Tanger - Rabat - Casablanca - Marrakesz oraz Casablanca - Rabat - Meknes - Fez - Oujda - Bouarfa. Tabor kolejowy jest w dobrym stanie. Na niektórych trasach nie kursują wagony I klasy. Podróż pociągiem w grupie minimum 10 osób uprawnia do zniżki w wysokości 30%. Sieć transportu autokarowego jest dobrze rozwinięta. Ponieważ jednak kierowcy nagminnie nie respektują przepisów kodeksu drogowego, a znaczna część taboru nie spełnia wymogów bezpieczeństwa, wypadki autokarów zdarzają się stosunkowo często. Rozkład jazdy i cennik pociągów oraz niektórych autokarów (Supratours) dostępny jest na stronie marokańskich kolei www.oncf.ma. Bardzo sprawnym środkiem transportu są autobusy CTM i CTM Premium, które są droższe niż Soupratour, jednak zapewniają wyższy komfort i poziom bezpieczeństwa podróży (www.ctm.ma). W miastach popularną i tanią formą komunikacji są tzw. małe taksówki (petit taxi); nie mają one prawa opuszczać administracyjnych granic miasta. Korzystając z nich, należy zadbać o to, aby licznik był włączony. Po godz. 20.00 opłata za przejazd wynosi 50% więcej, niż wskazuje licznik. Poza miastem i między miastami mogą kursować jedynie tzw. duże taksówki (grand taxi). Zabierają one do 7 pasażerów. Opłata za przejazd zależy od liczby pasażerów i długości trasy. Dobrze jest uzgodnić to przed podróżą. Można wynająć taką taksówkę w kilka osób lub indywidualnie, ale wtedy trzeba zapłacić także za wolne miejsca. W większych i średnich miastach kursują autobusy komunikacji miejskiej, w Rabacie, Sale i Casablance kursują ponadto nowoczesne tramwaje. Trasy komunikacji są przeważnie oznaczone tylko po arabsku (jedynie w Marrakeszu po francusku). Stan techniczny autobusów miejskich często odbiega od ogólnie przyjętych norm wymaganych dla transportu publicznego.

Wwóz i wywóz dewiz przez osoby fizyczne reguluje Ogólna Instrukcja Operacji Dewizowych z 31.12.2013 roku, (opublikowana na stronie internetowej urzędu ds. obrotu dewizowego – Office des changes (www.oc.gov.ma). Przy wjeździe do Maroka osoby zamieszkałe za granicą (non-résidents) mają obowiązek pisemnego zadeklarowania przywozu dewiz w formie banknotów i/lub zbywalnych papierów na okaziciela, jeśli:

- ich równowartość jest równa lub przewyższa kwotę 100 tys. MAD (tj. ok. 9 lub więcej tys. EUR),

- zamierzają ponownie wywieźć przywiezione do Maroka dewizy,

- rozważają wpłacenie dewiz na swój rachunek bankowy otwarty w dewizach lub dirhamach wymienialnych w Maroku.

Deklaracja taka, ważna 6 miesięcy i na jedną podróż, będzie potwierdzeniem źródła pochodzenia dewiz przy ich ewentualnym wywozie z KM. Niewykorzystane w Maroku dirhamy można wymienić powtórnie na dewizy tylko na podstawie zaświadczenia o wcześniejszej wymianie obcej waluty na MAD. Wymiany dewiz na dirhamy należy dokonywać tylko w bankach lub kantorach posiadających odpowiednie uprawnienia do przeprowadzania tego typu operacji. Dirham marokański jest poza Marokiem walutą niewymienialną; wwóz i wywóz tej waluty na/ z terytorium Maroka jest dozwolony w kwocie nieprzekraczającej 2.000 MAD.

Więcej użytecznych informacji o przepisach celnych można znaleźć na oficjalnej stronie marokańskiego Urzędu Celnego: www.douane.gov.ma (w języku francuskim).

UWAGA! Przepisy wjazdowe i celne ulegają zmianom. Przed podróżą należy zaktualizować szczegółowe informacje celne i wjazdowe bezpośrednio w Ambasadzie KM w Warszawie.

Przemyt i używanie narkotyków oraz handel nimi są surowo karane. Są one łatwe do wykrycia podczas systematycznych i skutecznych kontroli prowadzonych przez oddziały policji z wyszkolonymi psami, szczególnie przy przekraczaniu granicy. Warunki w zakładach karnych są ciężkie. Turyści nagabywani przez handlarzy nie powinni podejmować rozmowy. Od przygodnych znajomych bezwzględnie nie należy przyjmować żadnych przesyłek ani listów do Europy, ponieważ mogą one zawierać narkotyki.

Homoseksualizm jest nielegalny. Akty seksualne między osobami tej samej płci są zagrożone karą grzywny i pozbawienia wolności.

Przywóz bezzałogowych obiektów latających napędzanych silnikiem i zdalnie sterowanych (drony, zredukowane modele samolotów) lub profesjonalnego sprzętu do rejestracji obrazu wiąże się z ryzykiem ich konfiskaty w przypadku braku  stosownych zezwoleń. Informacje nt. importu dronów są dostępne na stronie Ambasady RP w Rabacie. Natomiast w sprawie przywozu sprzętu filmowego i uzyskania zezwoleń na filmowanie trzeba zwrócić się do  Ministerstwa Komunikacji (bezpośrednio lub drogą dyplomatyczną), przedstawiając listę członków ekipy, wykaz sprzętu, cel oraz miejsce filmowania lub fotografowania, plan pracy wraz z opisem tematu oraz czasem jego trwania. Marokańskie Centrum Kinematografii z ramienia Ministerstwa Komunikacji wydaje stosowne zezwolenie, które następnie jest przesyłane na lotnisko, celem poinformowania służb granicznych. Więcej informacji TUTAJ >>

W Maroku obowiązują nieco odmienne zwyczajowe normy zachowania i ubierania się. Poza hotelami wyższej kategorii za szokujące mogą uchodzić zbyt swobodne stroje, zwłaszcza kobiet (np. spódnice mini, bluzki z odkrytymi ramionami, szorty, obcisłe ubrania). Takich strojów (dotyczy to również zbyt krótkich spodni u mężczyzn) należy się wystrzegać, szczególnie podczas podróży na południe kraju i z dala od ośrodków turystycznych. Fotografowanie ludzi bez ich zgody lub z ukrycia jest niemile widziane i może się spotkać z gwałtownym sprzeciwem lub nawet żądaniem dość wysokiej opłaty. Cudzoziemców nie będących wyznawcami islamu obowiązuje zakaz wstępu do meczetów (często nad ich wejściem umieszczane są stosowne ostrzeżenia). Nie jest też dopuszczalne fotografowanie wnętrz większości meczetów z progu. Kto te zakazy zlekceważy, może być narażony na nieprzyjemności. Dla turystów dostępne są jedynie cztery muzułmańskie miejsca kultu: meczet Hasana II w Casablance (z wyjątkiem piątku, dnia głównych modlitw; wstęp 20 EUR), część pomieszczeń meczetu Moulaya Ismaila w Meknesie, mauzolea Mohammeda V w Rabacie oraz Moulaya Alego Cherifa w Rissani (południe Maroka). Ponieważ islam zabrania picia alkoholu, zdecydowana większość tańszych restauracji i jadłodajni oraz sklepów spożywczych nie sprzedaje go. Jest on jednak dostępny w prawie wszystkich supermarketach, a także w nielicznych licencjonowanych punktach sprzedaży w dużych miastach oraz barach zwanych chana.

Osoby znajdujące się  pod wpływem alkoholu mogą zostać zatrzymane. W okresie Ramadanu (miesiąc postu) należy unikać spożywania posiłków w miejscach  publicznych.

Marokańskie władze tolerancyjnie traktują inne religie. W każdym większym mieście istnieją kościoły katolickie, w których odprawiane są msze. Istnieją również cerkwie i synagogi.

Oficjalnie dniami wolnymi od pracy są: 11 stycznia - Manifest Niepodległości, 30 lipca - Święto Tronu, 14 sierpnia - Święto Odzyskania Oued Eddahab, 20 sierpnia - Rocznica Rewolucji Króla i Narodu, 21 sierpnia - urodziny króla Mohammeda VI, 6 listopada - Rocznica Zielonego Marszu, 18 listopada - Święto Niepodległości, a także 1 stycznia i 1 maja, ponadto święta ruchome: Święto Ofiarowania Aid Al Adha (dwudniowe), muzułmański nowy rok - 1 Moharram, Aid Al Mawlid - urodziny proroka Mahometa (dwudniowe), Aid El Fitr kończące ramadan (dwudniowe).

Podczas tych świąt religijnych prawie wszystkie sklepy, restauracje i kawiarnie są zamknięte, bywają jednak otwarte w święta państwowe. W muzułmańskim miesiącu postu - ramadanie, przypadającym każdego roku w innym terminie, od wschodu do zachodu słońca muzułmanie muszą powstrzymać się od jedzenia, picia i palenia papierosów. Zagraniczny turysta powinien respektować tę tradycję i w miejscach publicznych unikać prowokujących zachowań, które mogą urazić wyznawców islamu (np. palenia papierosów). W miesiącu tym w ogóle nie sprzedaje się alkoholu. Ramadan jest dla wszystkich muzułmanów czasem modlitw, refleksji, odnowy moralnej oraz zacieśniania więzi rodzinnych. Wyjazdy turystyczne do Maroka są wówczas rzadsze. Podczas ramadanu część barów, restauracji i kawiarni jest zamknięta w ciągu dnia i zaczyna przyjmować gości dopiero wieczorem. Niektóre z nich, również w dużych miastach, są nieczynne przez cały miesiąc. W małych miastach zamknięte mogą być nawet hotele. Administracja, handel i transport funkcjonują w zwolnionym tempie i w ograniczonym zakresie. Sklepy są czynne w godz. 10.00-17.00, później od 20.00 do ok. 22.00 (dotyczy to również hipermarketów w dużych miastach). Urzędy administracji publicznej oraz poczta pracują od 9.00 do 15.00, banki od 10.00 do 14.00, komunikacja miejska nie funkcjonuje w godz. 17.30-20.00. W czasie pierwszego posiłku w ciągu dnia (ftur), zaraz po zachodzie słońca, ulice zupełnie pustoszeją. Ruch pieszy i kołowy zaczyna nasilać się ok. 20.00 i trwa do późnych godzin nocnych.

Podczas podróży zagranicznych należy przestrzegać praw i zwyczajów kraju pobytu, pamiętając przy tym, że gospodarze mają prawo wymagać stosownego zachowania od turystów odwiedzających ich kraj, w tym w odniesieniu do zakresu swobód przysługujących różnym grupom społecznym oraz światopoglądowym. Przed wyjazdem zapoznaj się z wszelkimi dostępnymi informacjami o kraju, do którego się udajesz, a które mogą być przydatne w podróży.

Podczas planowania podróży do opisanego powyżej kraju, zaleca się zapoznanie się z  ostrzeżeniami dla podróżujących, zawierającymi najnowsze informacje istotne dla bezpieczeństwa obywateli polskich na świecie oraz zgłoszenie podróży w systemie Odyseusz.msz.gov.pl

MSZ dokłada wszelkich starań, aby zawarte w tym miejscu dane były rzetelne, wyczerpujące i aktualne, jednak mają one charakter wyłącznie informacyjny i nie mogą stanowić podstawy do jakichkolwiek roszczeń.